روزی امام صادق علیه السلام به یکی از شاگردان خود فرمودند: "در این مدت که نزد من تعلم نمودی، چه چیز آموخته ای؟"
آن شخص عرض کرد: "هشت مساله از شما آموختم." امام صادق علیه السلام فرمودند: "آن هشت مساله را بیان کن." شاگرد بیان داشت:
1.فهمیدم هر کسی هنگام مرگ، از آن چه دوست دارد جدا می شود. سعی کردم تا دوستم کسی باشد که در وقت مرگ از من جدا نشود، بلکه در تنهایی مونس من باشد و آن دوست، کارهای نیک من است. چنان که خداوند در قرآن می فرماید: "هرکس که عمل بد انجام دهد به آن کیفر داده می شود."(نساء/123) " و هر کس از زن و مرد با ایمان به خدا، کاری شایسته کند. آنان به بهشت درآیند و به قدر پرده هسته خرمایی به ایشان ستم نکنند."(نساء/123و 124)
2.دیدم گروهی به داشتن مال افتخار می کنند و گروهی به نیاکان خود مباهات می نمایند و حال آن که خداوند متعال، افتخار را در تقوا و پرهیزکاری قرار داده است، آن جا که در قرآن می فرماید: "گرامی ترین شما در نزد خدا، پرهیزکار ترین شماست."(حجرات/13)
پس کوشش کردم نزد خدا گرامی و کریم باشم.
3.دیدم مردم در میان لهب و لعب و هواپرستی غوطه ور هستند، اما از قرآن شنیدم که می فرماید: "آنان که از خداوند ترسیدند و پیروی از هوای نفس ننمودند، بهشت جای آنهاست."(نازعات/40) سعی نمودم تا مقابل خواهش های نفسانی، ایستاده و جلب رضایت و خشنودی خدا نمایم.
4. دیدم هر کسی که چیز نفیسی به دستش می رسد، می کوشد تا آن را در جای امنی در صتدوقی گذاشته تا حفظ شود اما خداوند در قرآن می فرماید: "کیست که وام به خداوند بدهد (در راه خدا قرض بدهد) تا خدا چندین برابربه او عنایت فرماید." (بقره/245) من پاداش چند برابر را برگزیدم و صندوقی محفوظ تر از صندوق خدا نیافتم. همت گماشتم که هر چیز نفیس و گرانبهایی که به دستم رسید آن را برای روز حاجت(قیامت) در صندوق الهی ذخیره کنم.
5.دیدم مردم بر سر رزق و روزی حسادت می ورزند و حال آن که خداوند در قرآن می فرماید: " ما در دنیا رزق و روزی انسان را تقسیم و تقدیر کردیم." (زخرف/32)
بنابراین بر احدی حسد نبردم و نسبت به مالی که از دستم رفت، افسوس نخوردم.
6.دیدم برخی از مردم با بعضی دیگر دشمنی می کنند ولی خداوند در قرآن می فرماید: "شیطان دشمن ماست، شما نیز او را دشمن قرار دهید." (فاطر/6)
7.دیدم مردم در راه به دست آوردن روزی بسیار تلاش می کنند (هر چند از راه حرام باشد) با این که خدا در قرآن می فرماید: "نیافریدم جن و انس را مگر برای این که مرا پرستش کنند، من(خدا) از آنان روزی نخواسته ام و طعامی اراده نکرده ام، تنها خداوند روزی دهنده تواناست."(ذاریات/56الی 58)
دانستم که وعده خدا حق است و گفتارش راست. به وعده او اطمینان پیدا کردم و به گفتارش راضی شدم، از این راه به عطای خداوند دل بستم و دیگر به سراغ روزی (از راه حرام) نرفتم و همت را در راه انجام وظیفه گماشتم.
8.دیدم بعضی از افراد به بدن سالم خود، اعتماد دارند و برخی به مال زیاد خویش دل بسته اند و گروهی به افراد دیگر تکیه و اعتماد نموده اند و شنیدم که خداوند می فرماید: "کسی که تقوای الهی پیشه کند، خداوند او را از گرفتاریها بیرون آورده و روزی او را از راهی که گمان به آن ندارند، می رساند و کسی که به خدا توکل نماید، خدا او را کافی است." (طلاق/2و 3) و با توجه به این آیه ها، به خدا توکل و اعتماد نمودم و از دیگران چشم پوشیدم.
امام صادق علیه السلام فرمودند: " احسنت، به خدا سوگند تعالیم تورات، انجیل، زبور، قرآن و دیگر کتب آسمانی به این هشت مساله برمی گردد."
المواعظ العددیه، صفحه 208
کلمات کلیدی: پای درس امام صادق علیه السلام